การดูแลบอนไซ

เพื่อนๆค่ะ คงจะรู้จักไม้บอนไซ ใช่ไหมค่ะ เคยปลูกบอนไซด้วยตัวเองไหมค่ะ การปลูกต้นไม้สักต้นนั้น เราควรที่จะรู้นิสัยของพันธุ์ไม้ที่จะปลูกเสียก่อน พร้อมทั้งวิธีบำรุงรักษาที่ถูกต้อง ดังนั้นจะขอคุยถึงเรื่อง การดูแลบอนไซในขั้นต้น นะค่ะ

วิธีการบำรุงรักษาบอนไซในขั้นต้น ได้แก่

• ผู้ปลูกจะต้องรู้จักนิสัยของพันธุ์ไม้ที่จะปลูก โดยอาจจะถามจากผู้รู้ หรือศึกษาเองเสียก่อน ว่าไม้ชนิดไหนชอบสภาพอย่างไร เช่น ตะโกชอบอากาศร้อน ใช้ดินผสมกรวดทราย หรือดินผสมลูกรัง ควรให้ปุ๋ยเป็นประจำ เป็นต้น
• ต้นไม้แต่ละชนิด มีนิสัยไม่เหมือนกัน การปลูกเลี้ยงก็ไม่เหมือนกัน ที่สำคัญขึ้นอยู่กับสภาพดินฟ้าอากาศด้วย

การรักษาบอนไซ ให้มีอายุยืนนานและคงสภาพเดิมนั้น ควรทำดังนี้

การให้น้ำ

• แล้วแต่ลักษณะของกระถางที่ปลูก และลักษณะความต้องการของไม้บอนไซแต่ละพันธุ์ บอนไซที่มีลักษณะสวยงามนั้น จะมีกิ่งก้าน ลำต้น ใบที่สมบูรณ์ ควรปลูกเลี้ยงในที่กลางแจ้ง ได้รับแสงแดดเต็มที่ รดน้ำเช้าเย็นให้เปียกชุ่ม บอนไซบางชนิดต้องให้น้ำถึง 3-5 ครั้งต่อวัน แต่บางชนิดอาจจะให้เพียง 2 วันต่อครั้ง การรดน้ำใช้เพียงน้ำสะอาดธรรมดา เช่น น้ำคลอง น้ำฝน แต่ถ้าเป็นน้ำขุ่นควรทำให้ใสเสียก่อน น้ำฝนจะเป็นน้ำที่ใช้รดบอนไซได้ดีที่สุด แต่น้ำปะปา็ใช้ได้เหมือนกัน แต่ถ้ามีคลอรีนมากๆ ไม่ควรนำมาบอนไซทันที ควรที่จะพักน้ำไว้เสียก่อน

• ไม้บอนไซควรลดน้ำวันละ 2 ครั้ง คือ เช้าและเย็น แต่ถ้าเป็นฤดูร้อนอาจจะต้องเพิ่มเป็น 3-4 ครั้ง แต่ถ้าเป็นฤดูฝนอาจไม่ต้องรดน้ำเลยก็ได้ เพราะบอนไซอยู่ในที่กลางแจ้งก็จะโดนฝน

• ควรใช้บัวรดน้ำจะเหมาะกว่าสายยางต่อจากก๊อกปะปา เพราะการฉีดน้ำรดด้วยสายยางจะทำให้ดินกระเด็น ออกจากกระถางและทำให้ดินแน่น เป็นเหตุให้รากเน่า การรดน้ำให้รดชุ่มทั้งต้นดีกว่ารดเฉพาะโคน

• ไม้บอนไซที่มีอายุน้อย ถ้าให้น้ำมากจะโตเร็วเกินป แต่ถ้าไม้ที่มีอายุมากให้น้ำมากก็ไม่มีประโยขน์ เพราะไม่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ 

• ไม้บอนไซที่ปลูกใหม่ๆ ควรรดน้ำครั้งแรกให้ชุ่มโชก หลังจากนั้นก็รดน้ำน้อยลงเรื่อยๆ ใช้เวลาประมาณ 3 อาทิตย์สำหรับบอนไซที่ปลูกใหม่

ดินที่ใช้ปลูกบอนไซ มีส่วนสำคัญในการให้น้ำ ถ้ามีส่วนผสมดินเหนียวมากก็ให้น้ำครั้งเดียวพอ เพราะดินชนิดนี้สามารถซับน้ำได้มากกว่าดินร่วน หรือดินปนทราย

การให้ปุ๋ย

• บอนไซที่ปลูกเลี้ยงมีหลายชนิด หลายพันธุ์ บางชนิดชอบปุ๋ยที่แตกต่างกันออกไป ปุ๋ยมีความจำเป็นมากสำหรับบอนไซ ปุ๋ยที่นิยมสำหรับบอนไซ คือ ปุ๋ยคอก เป็นปุ๋ยที่ไม่เป็นอันตรายต่อบอนไซ 
• ระยะเวลา 4-6 เดือนจึงให้ปุ๋ยต่อหนึ่งครั้ง 
• ส่วนผสมของปุ๋ยอินทรีย์บางสูตรจะเหมาะกับบอนไซ ได้แก่ กากเมล็ดฝ้าย 3 ส่วน, ปลาป่น 2 ส่วน, กากเมล็ดถั่วเหลือง 3 ส่วน, ขี้เถ้าไม้ 1ส่วน และซัลเฟอร์ฟอตเฟตออฟไลม์ 1 ส่วน คลุกเคล้าเช้าด้วยกัน แล้วนำไปหมัก 1-3 เดือน จนสลายตัวแล้วปั้นเป็นก้อนเล็กๆวางบนปากกระถางบอนไซ ควรใช้อย่างน้อยปีละครั้ง
• แต่ถ้าให้ปุ๋ยเคมี ต้องใส่แบบเจือจาง ครั้งละน้อยๆ ควรใช้ปุ๋ยสูตรเสมอ แต่เพิ่มพวกฟอสฟอรัส และโปแตสเซียม มากขึ้น

การพรวนดิน ควรพรวนเพาะหน้าดินเท่านั้น ปีละ 2 ครั้ง

การเปลี่ยนดิน ควรทำในช่วงที่ดินในกระถางค่อนข้างแห้ง อย่างแรกต้องหยุดรดน้ำ 2-3 วันก่อนแล้วเปลี่ยนดินได้เลย อย่าปล่อยให้ดินแห้งสนิท แล้วจึงเปลี่ยนดิน

การตัดแต่งราก ถ้ารากงอกออกเกินขอบกระถางจะทำให้บอนไซไม่งอกงาม ให้ทำการตัดแต่งรากพร้อมตอนที่จะเปลี่ยนดิน


เพื่อนๆค่ะ การที่จะปลูกบอนไซสักต้น นั้นถ้าเราไม่รู้จักวิธีดูแลรักษาบอนไซ อาจทำให้บอนไซไม่งอกงามอย่างเช่นควร เราควรหมั่นบำรุงรักษาดูแล และเข้าใจถึงนิสัยหรือความชอบของไม้พันธุ์นั้นๆ คงไม่ยากแล้วนะค่ะในเมื่อทราบวิธีการดูแลบอนไซ ให้สวยงามเหมือนเดิม.....

การดูแลสวน